تمدید مهلت استرداد مالیات بر ارزش افزوده؛ تسهیلگری یا نشانه‌ای از ناکارآمدی سیستم؟
به گزارش بورس نیوز، در روز‌های اخیر، سازمان امور مالیاتی کشور، مهلت استرداد مالیات بر ارزش افزوده دوره زمستان ۱۴۰۳ را تا ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۴ تمدید کرد. خبری که در ظاهر برای مؤدیان خوشایند است، اما تکرار مداوم این نوع تمدید‌ها پرسش‌هایی جدی در خصوص برنامه‌ریزی، انضباط مالیاتی و ظرفیت اجرایی قانون مطرح می‌کند.
استرداد مالیات؛ حقی که کمتر شناخته شده است
بر اساس قانون مالیات بر ارزش افزوده، مؤدیانی که در پایان دوره، اعتبار مالیاتی بیشتری نسبت به بدهی خود داشته باشند، می‌توانند درخواست استرداد مازاد پرداختی را ثبت کنند. در عمل، این موضوع برای صادرکنندگان، شرکت‌های بزرگ و برخی صنوف خاص بسیار حیاتی است، چرا که نقدینگی آنها به بازگشت این مبالغ وابسته است.
تمدید؛ مُسکن کوتاه‌مدت یا الگوی مزمن؟
در سال‌های اخیر، تمدید مهلت ارسال اظهارنامه یا استرداد مالیات به یک رویه پرتکرار تبدیل شده است. هرچند این تمدید‌ها برای برخی مؤدیان فرصت مغتنمی برای رفع نواقص یا آماده‌سازی مدارک است، اما استمرار آنها این سیگنال را منتقل می‌کند که:
سامانه‌های مالیاتی هنوز با ظرفیت کامل عملیاتی نشده‌اند
فرهنگ مالیاتی در میان مؤدیان نهادینه نشده
بخش قابل‌توجهی از مؤدیان با فرآیند‌های استرداد، مشکلات اجرایی و ابهام قانونی دارند
کاهش اعتماد و افزایش ریسک برای فعالان اقتصادی
برای شرکت‌هایی که برنامه‌ریزی مالی‌شان بر مبنای زمان استرداد صورت می‌گیرد، تأخیر یا ابهام در زمان‌بندی می‌تواند ریسک‌های جدی ایجاد کند. از طرفی، فعالانی که نسبت به سازوکار استرداد بی‌اطلاع هستند یا در فرآیند‌های اداری دچار سردرگمی می‌شوند، عملاً حق قانونی خود را از دست می‌دهند.
چرا اطلاع‌رسانی گسترده نمی‌شود؟
یکی از مشکلات اساسی در این زمینه، ضعف شدید در اطلاع‌رسانی عمومی است. بسیاری از مؤدیان خرد و متوسط اصلاً نمی‌دانند که می‌توانند درخواست استرداد بدهند، یا از فرایند قانونی آن بی‌خبرند. اطلاعیه‌های رسمی عموماً در وب‌سایت سازمان امور مالیاتی منتشر می‌شوند، اما تا رسیدن به مؤدی نهایی، فاصله زیادی دارند.
راهکار‌های پیشنهادی
۱. طراحی «تقویم مالیاتی پویا» در سامانه مودیان، با هشدار‌های هوشمند
۲. ارسال اعلان رسمی از طریق پیامک، اپلیکیشن یا ایمیل به مؤدیان دارای اعتبار قابل استرداد
۳. آموزش مؤدیان در خصوص حق استرداد، نحوه ثبت درخواست و پیگیری آن
۴. شفاف‌سازی در مورد دلایل تمدید و زمان‌بندی قطعی پرداخت‌ها
نتیجه‌گیری
تمدید مهلت استرداد مالیات بر ارزش افزوده اگرچه اقدامی حمایتی به‌نظر می‌رسد، اما نشانه‌ای از یک ضعف ساختاری مزمن است. تا زمانی که شفافیت، آموزش و نظم در نظام مالیاتی نهادینه نشود، این دست تصمیم‌ها بیشتر از آنکه فرصت باشند، بازتابی از اشکال در اجرای قانون خواهند بود.
